Trong làng mỹ thuật Việt Nam, Lê Phổ, Mai Thứ và Vũ Cao Đàm là ba cái tên nổi bật nhất của thế hệ họa sĩ tiên phong, mang nghệ thuật hiện đại Việt Nam đến với thế giới. Năm 2024, sự kiện triển lãm tại Bảo tàng Cernuschi (Pháp) đã vinh danh ba họa sĩ này với 150 tác phẩm nghệ thuật độc đáo, gắn liền với quá trình phát triển của mỹ thuật Đông Dương. Đây cũng là dịp ra mắt cuốn sách Cẩm nang sưu tập tranh Đông Dương – một công trình tổng hợp, nghiên cứu sâu sắc về ba nghệ sĩ tiên phong của hội họa hiện đại Việt Nam tại Pháp.
Những họa sĩ tiên phong của Mỹ thuật hiện đại Việt Nam
Lê Phổ (1907-2001), Mai Thứ (1906-1980) và Vũ Cao Đàm (1908-2000) là ba trong số những họa sĩ hàng đầu của Trường Mỹ thuật Đông Dương, được coi là cầu nối đưa nghệ thuật Việt Nam đến với phương Tây. Qua nhiều thập kỷ, những tác phẩm của họ không chỉ được đánh giá cao về mặt nghệ thuật mà còn đạt giá trị kinh tế lớn trên thị trường quốc tế. Các tác phẩm của bộ ba nghệ sĩ này từng được đấu giá với mức giá triệu USD, khẳng định sức ảnh hưởng mạnh mẽ trong làng hội họa thế giới.
Triển lãm tại Bảo tàng Cernuschi vào mùa thu năm 2024 là sự kiện đặc biệt, quy tụ 150 tác phẩm từ 25 bộ sưu tập khác nhau, bao gồm tranh lụa, sơn dầu, điêu khắc thạch cao và đồng. Đây là lần đầu tiên, các tác phẩm quý giá được tập hợp từ nhiều nguồn, bao gồm cả bộ sưu tập nhà nước, tư nhân, gia đình nghệ sĩ và các viện bảo tàng danh tiếng như Musée du Quai Branly – Jacques Chirac, Đại học Quốc tế Cité de Paris, Mobilier National và Bộ Tư pháp Pháp.
Pionniers de L’Art Moderne Vietnamien en France là một công trình biên soạn công phu, hợp tác giữa các nhà nghiên cứu nổi tiếng như Nadine André-Pallois, Anne Fort, Marie Garambois, Sarah Ligner, Martina Thucnhi Nguyễn, Phương Ngọc Nguyên, và Phoebe Scott. Cuốn sách được xuất bản dưới dạng catalogue, trình bày 200 hình ảnh minh họa, tư liệu quý giá và những nghiên cứu sâu sắc về ba họa sĩ Việt Nam tại Pháp.
Với 208 trang in màu chất lượng cao, cuốn sách không chỉ là tài liệu tham khảo về lịch sử mỹ thuật Đông Dương mà còn là một hành trình từ quê hương Việt Nam đến xứ sở lãng mạn Pháp. Bối cảnh thuộc địa, thời kỳ chiến tranh và sự giao thoa văn hóa Đông – Tây được khắc họa qua những câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của Lê Phổ, Mai Thứ và Vũ Cao Đàm. Cuốn sách giúp người đọc hiểu rõ hơn về phong cách nghệ thuật Đông Dương, sự hòa quyện giữa chất liệu truyền thống Việt Nam và kỹ thuật hội họa phương Tây.
Cuốn sách là sự giao thoa đầy cảm hứng nghệ thuật. (Ảnh: Indochine Art Book)
Sự giao thoa Đông – Tây trong nghệ thuật
Bộ ba họa sĩ tiên phong đã tạo nên một phong cách độc đáo – sự kết hợp giữa nghệ thuật truyền thống Việt Nam với tư duy hội họa hiện đại châu Âu. Từ kỹ thuật sơn dầu, tranh lụa cho đến điêu khắc thạch cao, các tác phẩm đều mang dấu ấn riêng, phản ánh sự đa dạng văn hóa trong bối cảnh chính trị – xã hội đặc biệt của thế kỷ 20.
Các tác phẩm nghệ thuật đang được trưng bày tại Bảo tàng Cernuschi. (Ảnh: Sortiraparis)
Cuộc triển lãm không chỉ là dịp để chiêm ngưỡng những kiệt tác nghệ thuật mà còn là cơ hội nhìn lại quá trình phát triển của mỹ thuật Việt Nam trong suốt gần một thế kỷ qua. Sự kiện này góp phần khẳng định vị thế của các họa sĩ Việt Nam trên bản đồ mỹ thuật thế giới, đồng thời truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về giá trị văn hóa và nghệ thuật trong dòng chảy lịch sử.
Triển lãm tại Bảo tàng Cernuschi không chỉ là dịp tôn vinh những tác phẩm triệu USD mà còn là một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống Việt Nam và hiện đại phương Tây. Với những người yêu nghệ thuật, đây là cơ hội hiếm có để nhìn lại dấu ấn của các họa sĩ tài hoa và cảm nhận sự chuyển mình của nghệ thuật Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử.
Ngân Hà
