Nằm bên hồ Trúc Bạch, giữa lòng Hà Nội, làng Ngũ Xã từ lâu đã nổi danh với nghề đúc đồng truyền thống. Từ thế kỷ XVII, nơi đây đã hình thành và phát triển nghệ thuật đúc đồng tinh xảo, trở thành biểu tượng của sự bền bỉ, sáng tạo và kỹ thuật điêu luyện. Qua bao thăng trầm lịch sử, làng nghề vẫn giữ vững sức sống, truyền tải giá trị văn hóa sâu sắc của người Hà Nội xưa.
Theo tư liệu lịch sử, vào thời Hậu Lê (thế kỷ XV), triều đình đã quy tụ những thợ đúc đồng giỏi từ năm xã: Đông Mai, Châu Mỹ, Lộng Thượng, Đào Viên và Điện Tiền để lập Tràng Ngũ Xã. Đây chính là nguồn gốc của làng nghề đúc đồng Ngũ Xã ngày nay. Ban đầu, các sản phẩm chủ yếu phục vụ triều đình như tiền đồng, đồ thờ tự. Dần dần, nghề đúc đồng phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều kiệt tác, nổi bật nhất là pho tượng Đức Phật A Di Đà tại chùa Ngũ Xã và tượng Đức Huyền Thiên Trấn Vũ tại đền Quán Thánh.
Điểm đặc biệt của nghề đúc đồng Ngũ Xã chính là kỹ thuật đúc đồng nguyên khối, tạo ra những tác phẩm bền bỉ và tinh xảo. Các nghệ nhân nơi đây sử dụng khuôn đất sét, sau đó nấu đồng chảy rồi đổ vào khuôn. Để hoàn thiện một tác phẩm lớn như tượng Phật hay chuông đồng, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn từ tạo khuôn, nấu chảy, đổ đồng, đến hoàn thiện và khắc hoa văn. Mỗi sản phẩm đều mang dấu ấn tâm huyết, tỉ mỉ của người nghệ nhân.
Sự tỉ mẫn của người nghệ nhân trong từng tác phẩm. (Ảnh: Đúc Đồng Ngũ Xã)
Ngày nay, dù gặp không ít khó khăn trước sự thay đổi của xã hội, nhưng làng Ngũ Xã vẫn giữ được sức sống nhờ những nghệ nhân tâm huyết. Họ không chỉ bảo tồn kỹ thuật đúc đồng truyền thống mà còn sáng tạo ra những sản phẩm phù hợp với nhu cầu hiện đại như đồ trang trí nội thất, tượng nghệ thuật. Đặc biệt, các sản phẩm đèn thờ, lọ đồng trang trí từ Ngũ Xã còn được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao của Hà Nội, minh chứng cho sự nỗ lực bảo tồn và đổi mới.
Các tác phẩm Đồng Ngũ Xã trong đời sống thường ngày. (Ảnh: Đúc Đồng Ngũ Xã)
Nhờ sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, nghề đúc đồng Ngũ Xã đã vượt qua nhiều thách thức, khẳng định vị thế làng nghề lâu đời giữa lòng Thủ đô. Với hơn 400 năm lịch sử, những tác phẩm từ Ngũ Xã không chỉ là sản phẩm thủ công mà còn là biểu tượng của văn hóa và tâm hồn người Hà Nội. Sự kiên trì của các nghệ nhân là minh chứng sống động cho tinh thần bảo tồn di sản văn hóa trong bối cảnh hội nhập.
Giữa nhịp sống hiện đại, làng nghề đúc đồng Ngũ Xã vẫn tỏa sáng như một biểu tượng của văn hóa Hà Nội, tiếp tục truyền lửa đam mê và lòng tự hào về nghề truyền thống cho thế hệ mai sau.
