Lễ hội chùa Thầy là một trong những lễ hội quan trọng và độc đáo của Hà Nội, được tổ chức để tôn vinh Thiền sư Từ Đạo Hạnh – một vị thiền sư có công lớn trong việc phát triển Phật giáo tại Việt Nam. Lễ hội diễn ra tại chùa Thầy, ngôi chùa nằm tựa lưng vào núi Phật Tích, xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội. Đây không chỉ là dịp để tưởng nhớ vị thiền sư mà còn là cơ hội để cộng đồng dân cư địa phương và du khách thập phương tìm về nguồn cội tâm linh.
Chùa Thầy, còn gọi là Thiên Phúc Tự, được xây dựng từ thời nhà Lý và gắn liền với tên tuổi của Thiền sư Từ Đạo Hạnh. Ngài không chỉ là một nhà tu hành đức độ mà còn là người có ảnh hưởng lớn đến nghệ thuật rối nước truyền thống. Theo truyền thuyết, Thiền sư Từ Đạo Hạnh trải qua ba kiếp sống: làm Tăng, làm Phật, làm Vua. Ông được nhân dân coi là ông tổ của nghệ thuật múa rối nước Việt Nam.
Đối với người dân xung quanh xứ Đoài, từ già đến trẻ đều biết về sự tích ly kỳ của thiền sư Từ Đạo Hạnh, người có công chữa bệnh và dạy học cho dân làng. Ông dạy về văn hóa, đá cầu, đánh vật, múa rối nước… Nhân dân cảm phục tài năng và đức độ của ông, coi ông là một vị thánh sống. Người dân đến hội chùa Thầy với nhiều mục đích khác nhau: cầu tình duyên, may mắn, tiền tài, hoặc đơn giản là thưởng ngoạn cảnh vật.
Lễ hội chùa Thầy.
Lễ hội chùa Thầy diễn ra từ ngày mùng 5 đến mùng 7 tháng 3 âm lịch hàng năm. Phần lễ bao gồm nghi thức dâng hương tại chùa, tế lễ tại Điện Phật và Điện Thánh, cùng lễ rước kiệu long trọng. Điểm nhấn là màn múa rối nước tại hồ Long Trì, nơi các nghệ nhân biểu diễn những tích truyện dân gian gắn liền với thiền sư Từ Đạo Hạnh.
Phần hội mang đậm màu sắc văn hóa dân gian với các hoạt động như đấu vật, hát chèo, hát xẩm. Đặc biệt, trò chơi kéo co và múa rồng tạo nên không khí sôi động, thu hút hàng nghìn người tham dự.
Lễ hội chùa Thầy không chỉ là sự kiện tâm linh mà còn là dịp giao lưu văn hóa cộng đồng, góp phần bảo tồn và phát huy nghệ thuật dân gian như rối nước và hát chèo. Sự kiện này mang lại không gian kết nối giữa truyền thống và hiện đại, giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử và văn hóa dân tộc.
Lễ hội chùa Thầy là minh chứng rõ ràng cho sự kết hợp giữa tín ngưỡng và nghệ thuật dân gian. Bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội này không chỉ là trách nhiệm của người dân địa phương mà còn là sự chung tay của cả cộng đồng, góp phần giữ gìn di sản văn hóa Hà Nội.
