Tết cổ truyền là dịp lễ lớn nhất trong năm của người dân Hà Nội nói riêng, người Việt Nam nói chung. Đây không chỉ là thời khắc giao thoa giữa năm cũ và năm mới mà còn là dịp để mọi người sum vầy, bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc. Phong tục Tết cổ truyền của người Hà Nội có nhiều nét độc đáo, phản ánh truyền thống văn hóa sâu sắc và nét thanh lịch của người Tràng An.
Lễ cúng Giao thừa – Thời khắc thiêng liêng đón năm mới
Lễ cúng Giao thừa hay còn gọi là lễ trừ tịch là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong Tết cổ truyền của người Hà Nội. Vào đúng thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, người dân Hà Nội tổ chức lễ cúng Giao thừa với tâm thế trang nghiêm, thành kính.
Mâm cúng Giao thừa thường được chia thành hai phần: cúng trong nhà và cúng ngoài trời. Mâm cúng trong nhà bao gồm bánh chưng, giò chả, xôi gấc, gà luộc và các loại hoa quả, rượu, nến. Còn mâm cúng ngoài trời thường có gà trống luộc, hoa tươi, trái cây, trầu cau, nước, rượu và đôi khi là mũ quan thần linh. Lễ cúng Giao thừa ngoài trời nhằm tiễn đưa các vị thần cũ, đón các vị thần mới về cai quản gia đình trong năm mới.
Trong không khí thiêng liêng của thời khắc Giao thừa, mọi người cầu mong sức khỏe, bình an và thịnh vượng. Sau lễ cúng, cả gia đình quây quần bên nhau, chia sẻ những câu chuyện năm cũ và chúc nhau một năm mới tốt lành.
Các màn bắn pháo hoa chúc mừng năm mới luôn là một hoạt động không thể thiếu trong lễ giao thừa. (Ảnh minh họa)
Chúc Tết và mừng tuổi – Gìn giữ giá trị truyền thống
Sau Giao thừa, một trong những phong tục đẹp nhất của Tết Hà Nội là chúc Tết và mừng tuổi. Sáng mùng Một, con cháu trong gia đình thường tụ họp, thắp hương trước bàn thờ gia tiên, sau đó chúc Tết ông bà, cha mẹ. Những lời chúc sức khỏe, an khang, hạnh phúc được trao gửi, cùng với đó là phong bao lì xì đỏ thắm tượng trưng cho may mắn.
Phong tục chúc Tết không chỉ giới hạn trong gia đình mà còn mở rộng đến bạn bè, hàng xóm. Việc đến thăm nhà nhau trong những ngày đầu năm thể hiện tình cảm gắn kết cộng đồng, sự sẻ chia trong cuộc sống.
Hoạt động thường được diễn ra trong những ngày đầu năm mới để lấy may. (Ảnh minh họa)
Đi lễ chùa đầu năm – Hướng về tâm linh
Đi lễ chùa đầu năm là một trong những phong tục không thể thiếu trong dịp Tết của người Hà Nội. Từ sáng mùng Một, nhiều gia đình diện áo dài truyền thống, đến các đền chùa nổi tiếng như chùa Trấn Quốc, chùa Quán Sứ, Phủ Tây Hồ… để cầu bình an, sức khỏe và tài lộc.
Lễ chùa không chỉ là dịp bày tỏ lòng thành kính với thần Phật mà còn là cơ hội để tìm về sự thanh tịnh, khởi đầu một năm mới nhẹ nhàng, an yên.
Phong tục lễ chùa đầu năm được nhiều gia đình gìn giữ qua nhiều thế hệ. (Ảnh minh họa)
Xin chữ đầu năm – Tôn vinh tri thức
Phong tục xin chữ đầu năm tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám là nét đẹp văn hóa của người Hà Nội. Những chữ như “Phúc”, “Lộc”, “Thọ”, “Tâm”… được các ông đồ viết bằng thư pháp trên nền giấy đỏ, tượng trưng cho những ước nguyện tốt đẹp của năm mới.
Người xin chữ thường mang về treo trong nhà để cầu mong sự hanh thông trong công việc, học hành và cuộc sống. Đây cũng là cách gìn giữ giá trị truyền thống của người Hà Nội giữa dòng chảy hiện đại.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám là một trong những địa điểm đông đúc các gia đình đến xin chữ đầu năm. (Ảnh minh họa)
Phong tục Tết cổ truyền của người Hà Nội không chỉ là biểu hiện của niềm tin vào năm mới an lành mà còn là sự gìn giữ những giá trị văn hóa đặc sắc. Những phong tục này đã, đang và sẽ tiếp tục là sợi dây kết nối quá khứ với hiện tại, là dấu ấn đặc trưng của người Hà Nội trong không gian văn hóa Việt Nam.
