Đền Ngọc Sơn, nằm trên đảo Ngọc thuộc hồ Hoàn Kiếm, là một trong những danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Hà Nội. Với kiến trúc cổ kính, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và sự gắn kết với những câu chuyện huyền thoại, Đền Ngọc Sơn không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là biểu tượng văn hóa lịch sử của thủ đô.
Đền Ngọc Sơn được xây dựng vào thế kỷ 18, thời kỳ Lê – Trịnh, để thờ các vị thần linh như Văn Xương Đế Quân, thần Thành Hoàng và thần Long Vương. Đền tọa lạc trên một hòn đảo nhỏ giữa hồ Hoàn Kiếm, nơi mang đậm dấu ấn lịch sử và truyền thuyết. Mỗi lần qua đền, du khách sẽ không khỏi ấn tượng với cầu Thê Húc, cây cầu gỗ đỏ dẫn từ bờ hồ vào đền, tạo nên không gian thơ mộng và huyền bí.
Theo truyền thuyết dân gian, hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn gắn liền với câu chuyện của vua Lê Lợi và thanh gươm thần. Vào thế kỷ 15, khi đất nước đang trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, vua Lê Lợi đã nhận được thanh gươm thần từ Long Quân, nhờ đó mà đánh bại được quân giặc. Sau khi chiến thắng, vua Lê Lợi đã trả lại gươm cho rùa thần ở hồ Hoàn Kiếm. Câu chuyện này đã tạo nên sự gắn kết vĩnh cửu giữa đền Ngọc Sơn và lòng yêu nước của dân tộc.
Đền Ngọc Sơn là một minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa phong cách kiến trúc truyền thống Việt Nam và những yếu tố Trung Hoa. Được xây dựng theo hình thức “nhị thức”, đền bao gồm các tòa chính và những khu phụ. Tòa chính là nơi thờ các vị thần, với bức hoành phi khắc chữ “Ngọc Sơn” nổi bật. Các họa tiết trang trí trong đền, từ tượng thờ đến chạm trổ trên cột gỗ, đều mang đậm dấu ấn nghệ thuật điêu khắc Việt Nam cổ điển.
Đền Ngọc Sơn, di tích đã đi vào nhiều tác phẩm thơ ca, văn học Hà Nội. (Ảnh: Di tích lịch sử)
Cảnh quan xung quanh đền Ngọc Sơn cũng góp phần tạo nên sự thanh tịnh và linh thiêng. Hồ Hoàn Kiếm bao quanh đền như một bức tranh thủy mặc, mênh mông và yên bình. Nước hồ trong vắt, với những con rùa thỉnh thoảng nổi lên mặt nước, là yếu tố tạo nên không gian huyền ảo. Đặc biệt, vào mỗi dịp đầu xuân, khi người dân thủ đô đến đây để dâng hương cầu may, không khí ở đền Ngọc Sơn lại càng thêm trang trọng và linh thiêng.
Đền Ngọc Sơn không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là biểu tượng của sự kết hợp giữa lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của người Hà Nội nói riêng và của dân tộc Việt Nam nói chung. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Văn Huyên, “Đền Ngọc Sơn là nơi hội tụ những giá trị văn hóa đặc sắc, là biểu tượng của sức mạnh tinh thần dân tộc, gắn liền với chiến thắng và sự bảo vệ độc lập của đất nước” (Nguyễn Văn Huyên, “Nghiên cứu văn hóa dân gian Việt Nam”, 2008). Bằng sự hòa quyện giữa lịch sử, truyền thuyết và kiến trúc độc đáo, đền Ngọc Sơn đã trở thành một phần không thể thiếu trong bộ di sản văn hóa của Hà Nội.
Đặc biệt, đền Ngọc Sơn còn là một minh chứng cho sự phát triển của văn hóa tín ngưỡng thờ cúng ở Việt Nam, là nơi mà người dân luôn tìm về để cầu nguyện cho sự an lành, sức khỏe và may mắn. Vị trí đền trên hồ Hoàn Kiếm cũng phản ánh sâu sắc triết lý “tĩnh” và “động”, một biểu tượng của sự cân bằng trong đời sống con người.
Đền Ngọc Sơn không chỉ là một điểm tham quan lịch sử, mà còn là biểu tượng tinh thần vững chắc của người Hà Nội. Với kiến trúc độc đáo, gắn liền với truyền thuyết lịch sử và sự thịnh vượng của đất nước, đền Ngọc Sơn đã trở thành nơi lưu giữ những giá trị văn hóa quý báu của dân tộc. Nó không chỉ góp phần làm đẹp thêm cảnh quan Hà Nội, mà còn là nơi kết nối quá khứ và hiện tại, để mỗi người dân Việt Nam đều nhớ về nguồn cội, hướng về những giá trị thiêng liêng của đất nước.
